Học sinh với Chuyên đề “Giáo dục giới tính và chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên” năm học 2023-2024.

             Tuổi vị thành niên là thời kỳ phát triển đặc biệt với hàng loạt những biến đổi nhanh chóng cả về thể chất, tâm lý và các mối quan hệ xã hội, giai đoạn được xem như "chuyển giao" từ trẻ em thành người trưởng thành. Ở tuổi vị thành niên, các em phải đương đầu với hàng loạt thách thức như sự biến đổi nhanh về thể chất, tâm sinh lý, tình yêu, tình bạn, những hiện tượng sinh lý sinh dục mới xuất hiện (kinh nguyệt, sự ham muốn về tình dục...), sự lôi kéo và sức ép từ phía bạn bè, chưa có hiểu biết và chưa được trải nghiệm các kỷ năng tự bảo vệ, khó khăn trong mối quan hệ với người lớn, ngại chia sẻ với cha mẹ, người thân...ở giai đoạn này mỗi cá nhân đều muốn khẳng định bản thân, nhìn nhận bản thân đã trưởng thành, hành động bộc phát, cảm tính… thường đi ngược với những mong muốn của người lớn, xung đột thế hệ rất dễ xảy ra. Đặc biệt ở giai đoạn này nếu các em không được trang bị kiến thức về giới tính và kĩ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản của bản thân để ứng phó, thích nghi với sự thay đổi mạnh mẽ tâm sinh lý của cơ thể thì các em rất dễ có các nguy cơ: Quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục không an toàn, dễ trở thành đối tượng bị lạm dụng, xâm hại tình dục, dẫn đến những hệ lụy xấu như: mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục kể cả HIV/AIDS, mang thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn, tảo hôn… ảnh hưởng đến đạo đức lối sống, việc học hành, sức khỏe và chất lượng dân số của xã hội. 
              Trong xã hội hiện đại, với sự “nở rộ” của các loại văn hóa phẩm, mối quan hệ rộng mở, lối sống phóng khoáng, tuổi trưởng thành được “trẻ hóa”… khiến trẻ vị thành niên đứng trước nhiều nguy cơ, đặc biệt là việc mang thai ngoài ý muốn, bệnh lây truyền qua đường tình dục... hơn lúc nào hết chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên là vấn đề quan trọng và cấp thiết.
          Hiểu rõ về sinh lý sức khỏe sinh sản nhằm giúp các bạn trẻ tránh được việc mang thai ngoài ý muốn và những hệ lụy đáng tiếc có thể xảy ra, tổ KHTN- Công nghệ đã chọn đề tài “Giáo dục giới tính và chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên” tổ chức Ngoại khóa cho học sinh theo kế hoạch.
Tham dự buổi ngoại khóa về phía Ban lãnh đạo nhà trường có cô Nguyễn Thị Việt Hà, Tăng Thị Lan Chi và toàn thể giáo viên tổ KHTN- Công nghệ tham dự.
          Trong buổi Ngoại khóa đã hướng đến học sinh những vấn đề cơ bản sau:
a. Phần 1. Khởi động
          HS vận dụng kiến thức đã học và những hiểu biết của bản thân để trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm về tuổi vị thành niên, tầm quan trọng của việc giáo dục giới tính và hôn nhân gia đình.
b. Phần 2: Dấu hiệu tuổi dậy thì
            Mỗi chúng ta được sinh ra và lớn lên hàng ngày, đây là một món quà tuyệt diệu của tạo hoá. Tuy nhiên không phải bạn nào cũng hiểu biết rõ về sự thay đổi sinh lý về cơ thể của mình. Rất nhiều bạn cảm thấy hãnh diện và phấn khởi khi cơ thể có sự thay đổi về sinh lý. Nhiều bạn khác lại tỏ ra lo lắng, sợ hãi trước những biến đổi sinh lý hoàn toàn bình thường đó. Do đó, việc các bạn cần có những kiến thức và thông tin chính xác về những thay đổi sinh lý của cơ thể, những hiểu biết về vấn đề vệ sinh thân thể  sẽ là hành trang giúp các bạn tự tin hơn, chủ động đón nhận, tự hào và hãnh diện với những gì mà mình được ban tặng.
Vậy tuổi dậy thì là gì? Những biểu hiện nào thường gặp ở tuổi dậy thì?
      - Tuổi dậy thì là thời kì chuyển tiếp từ giai đoạn trẻ thơ sang giai đoạn trưởng thành, là thời kì quá độ khi không còn là trẻ con nhưng vẫn chưa hẳn là người lớn. Đây là thời kì mà bất cứ một thiếu niên nào cũng phải trải qua những biến đổi quan trọng về cơ thể cũng như về tâm lý.
-Những biểu hiện của tuổi dậy thì
* Về thể chất
Phát triển chiều cao.
– Phát triển cân nặng.
– Tuyến vú phát triển → Ngực to ra.
– Khung chậu phát triển → mông to ra (to hơn nam giới).
– Phát triển lông mu, lông nách.
– Đùi thon.
– Bộ phận sinh dục phát triển: âm hộ, âm đạo to ra, tử cung và buồng trứng phát triển.
– Có kinh nguyệt.
– Ngưng phát triển bộ xương sau khi hình thể đã hoàn thiện.

*Về tâm sinh lý:
Cảm thấy mình không còn là trẻ con nữa.
– Muốn được đối xử như người lớn.
– Muốn thoát ra khỏi những ràng buộc của gia đình, thường xảy ra những xung đột giữa trẻ Vị thành niên và cha mẹ.
* Về Tình cảm:
Quan tâm và có cảm giác lạ với người khác phái, yêu đương nông cạn, quan hệ tình dục không an toàn.
=> Trước những thay đổi về tâm sinh lý, tuổi dậy thì sẽ phải đối diện với rất nhiều nguy cơ: bị lạm dụng tình dục, mang thai ngoài ý muốn, bị lôi kéo…

c. Phần 3: Tư vấn- giải đáp thắc mắc
         Giờ học trên lớp không đủ, cũng như quá đông các bạn khác giới các con chưa dám chia sẻ những tâm tư, thắc mắc của bản thân về chính cơ thể mình như : ảnh hưởng của việc thức khuya đến chiều cao, mụn dậy thì và cách chăm sóc da, sự bài tiết mồ hôi và mùi cơ thể, vấn đề kinh nguyệt….
- Một số thắc mắc của HS:
+ Thức khuya có ảnh hưởng tới độ phát triển chiều cao không? Có tăng hormone nam trong cơ thể với nữ giới không?
+ Tuổi dậy thì bị mụn có nên để tự hết không?
+ Lứa tuổi dậy thì thường bài tiết mồ hôi nhiều, gây khó chịu, cần làm gì để khắc phục tình trạng đó?
+ Đồ lót có nên giặt chung với đồ thường không?
+Bị rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì có sao không?
-Giải đáp thắc mắc:
+ Các nhà khoa học đã chứng minh hormone tăng trưởng được tiết ra vào ban đêm trong các giai đoạn ngủ cụ thể giúp thúc đẩy chiều cao. Chính vì vậy khi thức khuya hay giấc ngủ bị gián đoạn, dẫn tới sự phát triển sẽ không diễn ra bình thường.
Các con nên ngủ trước 23 giờ. Nếu đi ngủ vào thời gian này mỗi đêm ngủ từ 8 – 9 giờ. Khoảng thời gian này đủ để cơ thể chìm vào những giấc ngủ sâu kích thích giai đoạn giải phóng hormone tăng trưởng mạnh mẽ.
Nữ giới thức khuya không gây tăng hoocmon sinh dục nam nhưng sẽ giảm nồng độ các hormone sinh dục nữ như estrogen, progesterone có thể dẫn đến một số tình trạng sức khỏe xấu như rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh, mệt mỏi, hội chứng tiền kinh nguyệt hay vô kinh.
+ Mụn dậy thì hay còn gọi là mụn nội tiết được hình thành do nội tiết tố tăng cao, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ.
Mụn tuổi dậy thì thường bắt đầu từ lúc 13 tuổi, sớm nhất là 8 tuổi.
Thông thường, mụn tuổi dậy thì sẽ dần biến mất sau 18 tuổi. Trong quá trình chăm sóc da mụn tuổi dậy thì, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
Không tự ý sử dụng dược mỹ phẩm
Việc không rửa mặt hay rửa mặt quá nhiều, có thể tác động gây hình thành mụn.
Tự ý nặn mụn, thường xuyên sờ, cạy, chạm vào nốt mụn hoặc da mặt.
Lạm dụng kháng sinh.
Tránh căng thẳng, mệt mỏi kéo dài, thức khuya, dậy muộn.
Ăn nhiều rau quả, uống đủ nước, sinh hoạt không khoa học
Chủ động gặp bác sĩ nếu tình trạng nặng.
+ Bản thân mồ hôi không có mùi, tuy nhiên vi khuẩn phát triển trên da và bài tiết các sản phẩm thải sẽ tạo nên mùi cơ thể khó chịu.
Cần:
Lựa chọn quần áo thoáng khí, chất liệu thấm mồ hôi
Hạn chế một số loại thực phẩm gây ra mồ hôi nhiều hoặc gây mùi mồ hôi
Giữ cho cơ thể được thoáng mát để giảm mồ hôi
Lối sống lành mạnh, khoa học
Tham khảo các phương pháp điều trị y tế chuyên sâu trong chữa ra mồ hôi
+ Đồ lót là phụ kiện còn quan trọng hơn trang phục mặc bên ngoài. Không nên giặt đồ lót chung với quần áo vì sẽ gây ra hàng loạt vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là bệnh về phụ khoa.
-Giặt chung đồ lót quần áo thường ngày sẽ không sạch sẽ
-Dễ bị nấm ngứa vùng da nhạy cảm
-Không nên để đồ lót qua nhiều ngày rồi mới giặt
-Không phơi đồ trong mát
+ Kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì là tình trạng rất thường gặp. Ở tuổi dậy thì, buồng trứng của các bạn gái chưa phát triển đầy đủ. Tình trạng kinh nguyệt không đều đặn xuất phát từ việc cơ thể có nhiều sự biến đổi liên tục. Ngoài ra còn một số yếu tố tác động đến như: sự thay đổi nội tiết tố, chế độ ăn uống không hợp lý, thức khuya, căng thẳng vì công việc học tập,…
=>Trong 2 năm đầu khi mới bắt đầu có kinh, chu kỳ kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì là một điều bình thường.
d. Phần 4: Giáo dục kĩ năng phòng chống xâm phạm tình dục qua mạng Internet
Giáo dục cho HS hiểu:
? Thế nào là xâm phạm tình dục qua internet?
TL: là những tình huống mà ở đó việc xâm hại được thực hiện hoặc định hướng thông qua việc sử dụng internet hoặc việc chia sẻ file dữ liệu và các kĩ thuật truyền thông di động),
? Ai là đối tượng nguy hiểm xâm phạm đến các em?
TL:  là bất cứ ai, người lạ, người quen hay thậm chí là cả người thân như anh chị em họ, bác, dượng…),
? Nguyên nhân nào dẫn đến cơ hội cho các đối tượng xấu thực hiện được hành vi xâm hại tình dục VTN qua mạng Internet ?
TL: Từ việc sử dụng các trang mạng xã hội, chat, trò chơi trực tuyến, truy cập vào các đường link độc hại, chia sẻ thông tin không lành mạnh…
            Từ những nguyên nhân trên, các con cần có những kỹ năng cơ bản để bảo vệ bản thân tránh bị lạm dụng, xâm hại tình dục.
? Để giảm thiểu rủi ro, phòng tránh nguy cơ xâm hại tình dục trên mạng internet, trẻ em và thanh thiếu niên nên và không nên làm gì?
TL: Cảnh giác và nhận biết lời dụ dỗ, lừa đảo qua mạng, Suy nghĩ trước khi like, thả tim, thả hình, bình luận hay đăng tải (post) bất cứ thông tin nào lên mạng, tuyệt đối không chia sẻ các thông tin cá nhân, hình ảnh ( hở hang,…) lên mạng xã hội, không xem phim ảnh đồi trụy, chat và gặp gỡ người lạ qua các trang mạng. Khi cần giúp đỡ hãy nhờ người thân (bố, mẹ) hoặc gọi Tổng  đài Quốc Gia bảo vệ trẻ em (Hotline 111) hoặc đường dây nóng hỗ trợ trẻ em 18001507 …
                Buổi ngoại khóa hoàn toàn dành cho học sinh nữ nên trong vai trò của người dẫn dắt chương trình cô Nguyễn Thị Yến Nhi đã gợi dẫn câu chuyện, xây dựng các tình huống thật tự nhiên, phù hợp với tâm lý các em đã giúp học sinh mạnh dạn chia sẻ những suy nghĩ của mình, chia sẻ những điều khó nói. Các em cũng nêu ra những câu hỏi để nhờ các cô giải đáp. Những câu hỏi rất gần gũi, thực tế mà các em đang gặp phải hàng ngày.
Có thể buổi ngoại khóa chưa thể nói hết những điều mà nhà trường, thầy cô muốn gửi đến các em học sinh cũng như các em cũng chưa thể thỏa mãn hết những mong muốn, những thắc mắc nhưng hi vọng các em biết bảo vệ mình trước những nguy cơ bị lạm dụng tình dục, có thai ngoài ý muốn; tỉnh táo trong nhận thức, trong giao lưu kết bạn nhất là những người bạn khác giới; biết chăm sóc sức khỏe và bảo vệ bản thân từ những kiến thức được học tập từ môn học, từ sách vở, từ các buổi ngoại khóa, từ kinh nghiệm thực tế mà thầy cô, người thân.